Bilim, sanat, felsefe, ahlak, din... gibi alanlarda yazılan ve birtakım kuralları, ilkeleri öğretmeyi amaçlayan şiirlere didaktik şiir denir. Eski çağlarda ozanların eğitici, öğretici bir kişi olduğu kabul ediliyordu. Eski Yunan edebiyatında Hesiodos bu türün ilkörneklerini veren kişidir. Hesiodos, "İşler ve Günler" adlı eserinde ahlâk, tarım ve gemicilik üzerine bilgiler vermiştir.
Türk edebiyatında da didaktik şiire örnek olabilecek birçok eser vardır. Yusuf Has Hacib'in Kutadgu Bilig, Âşık Paşa'nın Türklere tasavvufu öğretmek için yazdığı Garipnâme'si, Nabi'nin oğluna devrin yaşayış ve geleneklerini, İslam ahlakını öğretmek için yazdığı Hayriyye adlı mesnevisi didaktik eser örnekleridir. Batı etkisinde gelişen Türk edebiyatında da Ziya Paşa, Tevfik Fikret, Mehmet Âkif gibi sanatçılar bu yolda önemli eserler vermişlerdir.
Aşağıdaki Şiir İse Didaktik Şiire Örnektir.
İki sapan yap kendine evinde
Biri parçasız olsun, biri parçalı
Biri kırılırsa ötekine koşarsın öküzleri
Dingil için defne ve karaağaç iyidir,
En az onlar kurtlanır.
Güçlü bir çift öküz bul dokuz yaşlarında
Bu yaş, öküzlerin delikanlılık çağıdır
İşe en elverişli oldukları çağ
Çift sürerken kavgaya tutuşmaz
Sapanı kırıp işi yarım bırakmazlar
|
